HPV – wirus brodawczaka ludzkiego: objawy, powikłania i skuteczna profilaktyka

Wirus brodawczaka ludzkiego, znany powszechnie jako HPV (od ang. Human Papillomavirus), to niezwykle rozpowszechniona grupa ponad 200 spokrewnionych wirusów.¹ Stanowi on najczęściej występującą infekcję przenoszoną drogą płciową na świecie.² Szacuje się, że niemal każda aktywna seksualnie osoba zostanie zakażona HPV w ciągu kilku miesięcy do kilku lat od rozpoczęcia aktywności seksualnej.¹ Ta powszechność zakażenia, z szacunkami wskazującymi na ekspozycję u około 80% ludzi w pewnym momencie życia ³, kontrastuje z często niewystarczającą wiedzą społeczną na temat chorób wywoływanych przez HPV oraz dostępnych metod profilaktyki.⁴ To podkreśla kluczową potrzebę dostarczania rzetelnych informacji, które nie tylko edukują, ale także pomagają zmniejszyć stygmatyzację związaną z tym wirusem.

Wirus przenosi się głównie poprzez intymny kontakt skóra do skóry, w tym seks waginalny, analny i oralny.¹ Należy zaznaczyć, że prezerwatywy mogą zmniejszyć ryzyko przeniesienia, ale nie zapobiegają mu całkowicie, ponieważ wirus może znajdować się na obszarach nieobjętych prezerwatywą.¹

Większość zakażeń HPV jest bezobjawowa i ustępuje samoistnie w ciągu roku lub dwóch, dzięki sprawnie działającemu układowi odpornościowemu organizmu.¹ Jest to uspokajająca informacja, jednakże istotne jest zrozumienie, że niektóre typy HPV, zwłaszcza te wysokiego ryzyka, mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym różnych rodzajów nowotworów, jeśli infekcja utrzymuje się przez wiele lat.¹ To właśnie przewlekłe zakażenie typami wysokiego ryzyka, które często przebiega bez żadnych objawów, stanowi "ciche zagrożenie", prowadzące do rozwoju zmian przednowotworowych i nowotworowych po wielu latach, a nawet dekadach.⁵ Brak wczesnych symptomów sprawia, że pacjenci mogą nie odczuwać potrzeby profilaktyki czy badań przesiewowych, dopóki nie pojawią się późne, poważne objawy. Zrozumienie tego mechanizmu jest fundamentalne dla podkreślenia znaczenia wczesnej diagnostyki i szczepień, nawet u osób bez żadnych dolegliwości.

Niniejszy artykuł ma na celu dostarczenie rzetelnych, opartych na badaniach naukowych informacji o HPV, jego objawach, diagnostyce, leczeniu i przede wszystkim – profilaktyce, aby pomóc pacjentom w świadomym dbaniu o swoje zdrowie.

1. Zrozumienie Wirusa HPV: Podstawy

1.1. Czym jest HPV?

HPV to grupa wirusów DNA, które infekują komórki nabłonka skóry i błon śluzowych.⁶ Jak już wspomniano, istnieje ponad 200 różnych typów HPV.¹ Większość zakażeń HPV jest przejściowa i ustępuje samoistnie, ponieważ układ odpornościowy organizmu skutecznie eliminuje wirusa w ciągu 1-2 lat.¹ Ta zdolność organizmu do samoistnego zwalczania infekcji jest ważnym aspektem, który może uspokoić pacjentów.

Mimo że HPV jest najczęściej przenoszony drogą płciową, kontakt seksualny nie musi oznaczać pełnego stosunku płciowego. Wirus może być przeniesiony przez wszelkie formy intymnego kontaktu skóra do skóry, w tym dotyk okolic intymnych, co sprawia, że jest tak powszechny.¹

1.2. Typy HPV: Niskiego i Wysokiego Ryzyka

Typy HPV dzielą się na dwie główne kategorie w zależności od ich potencjału wywoływania nowotworów:

• Typy niskiego ryzyka (LR-HPV): Rzadko prowadzą do rozwoju nowotworów.¹ Są one odpowiedzialne za powstawanie brodawek na skórze lub błonach śluzowych, takich jak brodawki płciowe (kłykciny kończyste).¹ Najczęściej spotykane typy niskiego ryzyka to HPV 6 i HPV 11.¹
• Typy wysokiego ryzyka (HR-HPV): Mogą powodować zmiany komórkowe prowadzące do nowotworów.¹ Istnieje 12 typów wysokiego ryzyka, z czego HPV 16 i HPV 18 są odpowiedzialne za większość nowotworów związanych z HPV, w tym około 70% przypadków raka szyjki macicy.¹ Inne ważne typy wysokiego ryzyka to HPV 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59.¹

1.3. Czy zakażenie HPV zawsze oznacza chorobę?

Nie. Jak wspomniano, większość zakażeń HPV jest przejściowa i bezobjawowa.¹ Organizm zazwyczaj samoistnie eliminuje wirusa. Ważne jest, aby pacjenci rozumieli, że brodawki (często widoczne i niepokojące) są zazwyczaj związane z typami HPV niskiego ryzyka i nie prowadzą do raka.⁷ To rozróżnienie jest kluczowe dla zmniejszenia niepotrzebnego lęku związanego z łagodnymi zmianami skórnymi, jednocześnie kierując uwagę na ciche zagrożenie związane z typami wysokiego ryzyka.

Problemy zdrowotne pojawiają się, gdy zakażenie HPV, zwłaszcza typami wysokiego ryzyka, utrzymuje się przez wiele lat. W takiej sytuacji wirus może prowadzić do zmian w komórkach, które z czasem mogą stać się przednowotworowe, a następnie nowotworowe.¹ Proces ten może trwać od 10 do ponad 20 lat.⁸ Podkreślenie, że większość zakażeń HPV jest eliminowana przez układ odpornościowy ¹, jest ważne dla uspokojenia pacjentów. Jednak równie istotne jest wyjaśnienie, że w pewnych okolicznościach (np. osłabiona odporność, palenie tytoniu, zakażenie agresywnymi typami wirusa) wirus może przetrwać.¹ Zrozumienie tego mechanizmu jest fundamentalne dla podkreślenia, dlaczego profilaktyka, w tym szczepienia, jest tak ważna – ma na celu wzmocnienie obrony organizmu przed zakażeniem lub jego utrwaleniem, szczególnie u osób, których naturalna odporność może nie być wystarczająca.

2. Objawy i Choroby Związane z HPV

2.1. Brodawki: Rodzaje i Lokalizacja

Zakażenie typami HPV niskiego ryzyka może prowadzić do powstawania brodawek w różnych miejscach ciała.¹

• Brodawki płciowe (kłykciny kończyste): Mogą być płaskie, przypominać małe kalafiory lub drobne wypustki.⁵ U kobiet najczęściej pojawiają się na sromie, ale także w okolicach odbytu, na szyjce macicy lub w pochwie. U mężczyzn występują na prąciu, mosznie lub wokół odbytu.⁵ Rzadko powodują ból, ale mogą swędzieć lub być tkliwe.⁸
• Brodawki zwykłe: Szorstkie, wypukłe guzki, zazwyczaj na dłoniach i palcach.⁸
• Brodawki podeszwowe: Twarde, ziarniste narośla na piętach lub podeszwach stóp, mogą powodować dyskomfort.⁵
• Brodawki płaskie: Płaskie, lekko wypukłe zmiany, mogą pojawić się w dowolnym miejscu na ciele, np. na twarzy u dzieci, w okolicy brody u mężczyzn, na nogach u kobiet.⁵
• Nawracająca brodawczakowatość krtani (RRP): Rzadka, ale poważna choroba, w której brodawki tworzą się w krtani lub drogach oddechowych, mogąc powodować problemy z oddychaniem.¹

2.2. HPV a Nowotwory: Zrozumienie Ryzyka

Przewlekłe zakażenie typami HPV wysokiego ryzyka jest główną przyczyną rozwoju wielu nowotworów.¹

• Rak szyjki macicy: Prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy są spowodowane zakażeniem HPV.⁵ Najczęściej odpowiedzialne są typy HPV 16 i 18.¹ Rozwój raka szyjki macicy jest długotrwały, może trwać nawet ponad 10-20 lat, i poprzedzony jest powstawaniem tzw. stanów przedrakowych (dysplazji lub śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy – CIN).¹ Łagodna dysplazja często ustępuje samoistnie, ale zmiany umiarkowanego i wysokiego stopnia wymagają leczenia, aby zapobiec rozwojowi raka.¹ Fakt, że nowotwory związane z HPV rozwijają się latami, a nawet dziesięcioleciami po zakażeniu ⁷, jest kluczowym, pozytywnym aspektem dla pacjentów. Ten długi okres latencji oznacza, że istnieje znaczące „okno możliwości” na interwencję. Zmiany przednowotworowe mogą być wykryte i skutecznie leczone na długo przed tym, zanim przekształcą się w inwazyjnego raka.⁵ Ta informacja jest fundamentalna dla uzasadnienia i promowania regularnych badań przesiewowych.
• Inne nowotwory związane z HPV: HPV jest również odpowiedzialny za znaczną część przypadków raka odbytu (około 90%) ¹, raka jamy ustnej i gardła (w tym nasady języka i migdałków) ¹, raka pochwy (64-100%) ¹, raka sromu (15-30%) ¹ oraz raka prącia (około 30%).¹

2.3. Czynniki Ryzyka Rozwoju Chorób Związanych z HPV

Ryzyko zakażenia HPV i rozwoju związanych z nim chorób może być zwiększone przez:

• Liczba partnerów seksualnych: Im więcej partnerów, tym większe ryzyko zakażenia HPV.⁸
• Wczesny wiek rozpoczęcia aktywności seksualnej: Zwiększa prawdopodobieństwo kontaktu z wirusem.⁹
• Osłabiony układ odpornościowy: Osoby z osłabioną odpornością (np. zakażone HIV, po przeszczepach narządów, z chorobami autoimmunologicznymi, w trakcie leczenia nowotworowego) są bardziej narażone na utrzymywanie się infekcji i rozwój chorób.¹
• Palenie papierosów: Negatywnie wpływa na zdolność organizmu do walki z infekcjami, w tym HPV, i zwiększa ryzyko progresji do raka.¹
• Typ wirusa: Zakażenie szczególnie agresywnymi typami HPV, takimi jak HPV 16 i 18, zwiększa ryzyko nowotworów.¹
• Stosowanie antykoncepcji hormonalnej: Może zwiększać ryzyko zakażenia lub modulować odpowiedź na zakażenie.⁹
• Wiek powyżej 30 lat: Zwiększa ryzyko utrzymywania się zakażenia HPV.⁵

Zakażenie HPV samo w sobie nie wystarczy do wywołania raka; na progresję choroby wpływają liczne czynniki, takie jak osłabiony układ odpornościowy, palenie tytoniu czy nawet stosowanie antykoncepcji hormonalnej.¹ Ta złożoność wskazuje na to, że profilaktyka i zarządzanie ryzykiem nie ograniczają się jedynie do unikania ekspozycji na wirusa, ale obejmują również dbanie o ogólny stan zdrowia i styl życia. Dla pacjentów oznacza to, że mogą podjąć działania w wielu obszarach, aby zmniejszyć swoje ryzyko.

3. Diagnostyka Zakażeń HPV

3.1. Badania Przesiewowe dla Kobiet: Cytologia i Testy HPV

Regularne badania przesiewowe są kluczowe dla wczesnego wykrycia zmian przednowotworowych i zapobiegania rakowi szyjki macicy.⁷

• Cytologia (test Pap): Badanie to polega na pobraniu próbki komórek z szyjki macicy i ich analizie pod kątem zmian, które mogą wskazywać na stany przedrakowe lub raka.¹⁰ Cytologia nie wykrywa samego wirusa HPV, ale wykrywa zmiany komórkowe, które mogą być przez niego spowodowane.¹¹
• Zalecenia amerykańskie wskazują, że kobiety w wieku 21-29 lat powinny wykonywać cytologię co 3 lata.⁸
• Testy HPV DNA: Badania te identyfikują DNA typów HPV wysokiego ryzyka, które są związane z rozwojem nowotworów.¹⁰
• Zalecenia amerykańskie: Dla kobiet w wieku 30 lat i starszych zaleca się wykonywanie testu HPV DNA razem z cytologią (tzw. co-testing) co 5 lat lub samodzielny test HPV (tzw. primary HPV testing) co 5 lat.¹⁰ Primary HPV testing jest uważany za skuteczniejszy w zapobieganiu rakowi szyjki macicy niż sama cytologia.¹¹
• Polskie zalecenia: Kobiety w wieku 30-65 lat są uprawnione do wykonania cytologii w połączeniu z testami na obecność wirusa HPV co pięć lat.¹²

Pacjenci mogą nie rozumieć różnicy między cytologią a testem HPV. Ważne jest wyjaśnienie, że cytologia szuka zmian komórkowych, a test HPV szuka wirusa.¹¹ Podkreślenie, że "pierwotny test HPV jest lepszy w zapobieganiu rakowi szyjki macicy niż sama cytologia" ¹¹, pokazuje ewolucję w standardach przesiewowych i uzasadnia wprowadzenie co-testingu lub primary HPV testing. To pomaga pacjentom zrozumieć, dlaczego ich lekarz może zalecić oba badania lub nowsze podejście, zwiększając ich zaufanie do zaleceń medycznych. Badania przesiewowe są zalecane nawet dla kobiet zaszczepionych przeciwko HPV, ponieważ szczepionki nie chronią przed wszystkimi typami wirusa.¹¹

3.2. Diagnostyka Innych Zmian Związanych z HPV

• Brodawki: Zazwyczaj diagnozuje się je na podstawie oględzin.⁷ W niektórych przypadkach można zastosować test z roztworem kwasu octowego, który powoduje zbielenie obszarów zakażonych HPV, ułatwiając wykrycie płaskich zmian.¹⁰
• Kolposkopia i biopsja: W przypadku nieprawidłowych wyników cytologii lub testu HPV, lekarz może wykonać kolposkopię, czyli dokładne obejrzenie szyjki macicy za pomocą specjalnego narzędzia, oraz pobrać próbki tkanki (biopsję) do dalszej analizy.¹⁰
• Testy na HPV w innych częściach ciała: Obecnie FDA zatwierdziła testy HPV tylko do wykrywania wirusa w szyjce macicy.¹¹ Badania nad testami HPV dla innych części ciała (np. jamy ustnej, odbytu) są w toku.¹¹ Testy HPV odbytu są często zalecane dla populacji wysokiego ryzyka, takich jak mężczyźni mający seks z mężczyznami, kobiety po raku szyjki macicy lub sromu, osoby zakażone HIV.¹

3.3. Czy mężczyźni są badani na HPV?

Rutynowe testy przesiewowe na obecność HPV nie są zazwyczaj zalecane dla mężczyzn, młodzieży ani kobiet poniżej 30 roku życia.⁷ Mężczyźni często dowiadują się o zakażeniu HPV, gdy pojawią się brodawki płciowe lub gdy ich partnerka otrzyma nieprawidłowy wynik badania przesiewowego.⁵

Chociaż HPV może prowadzić do raka prącia, odbytu czy gardła u mężczyzn, te nowotwory są rzadsze, a standaryzowane testy przesiewowe dla ogólnej populacji męskiej nie są powszechnie dostępne.⁵ Ta dysproporcja wynika z różnic w epidemiologii nowotworów związanych z HPV u obu płci oraz dostępności skutecznych metod przesiewowych. Zrozumienie tej różnicy podkreśla, dlaczego szczepienia są tak ważne dla obu płci – stanowią one podstawową metodę prewencji dla mężczyzn, dla których brak jest powszechnych programów przesiewowych. Wyjątkiem może być wspomniane badanie cytologiczne odbytu dla grup wysokiego ryzyka.¹

4. Leczenie Zakażeń HPV i Związanych z Nimi Chorób

4.1. Czy HPV można wyleczyć?

Obecnie nie ma leku, który całkowicie wyeliminowałby wirusa HPV z organizmu.⁷ W większości przypadków układ odpornościowy samodzielnie zwalcza infekcję w ciągu kilku lat.⁷ Leczenie skupia się na usuwaniu objawów (takich jak brodawki) oraz leczeniu zmian przednowotworowych lub nowotworowych, aby zapobiec ich progresji.¹⁰ Pacjenci często szukają „lekarstwa” na zakażenie wirusowe. Wyraźne stwierdzenie, że „nie ma leku na samego wirusa”, ale można skutecznie leczyć jego objawy i zapobiegać progresji do nowotworów, jest kluczowe dla urealnienia oczekiwań. Pomaga to pacjentom zrozumieć, że celem jest kontrola nad wirusem i jego skutkami, a nie jego całkowita eliminacja, co jest ważne dla przestrzegania zaleceń dotyczących monitorowania i profilaktyki.

4.2. Metody Leczenia Brodawek

Brodawki często ustępują samoistnie, zwłaszcza u dzieci.¹⁰ Jeśli jednak są uciążliwe lub nie znikają, dostępne są różne metody leczenia:

• Leki miejscowe: Stosowane bezpośrednio na brodawki. Mogą to być preparaty zawierające kwas salicylowy (dostępne bez recepty, nie do stosowania na twarz) ¹⁰, kremy na receptę, takie jak imikwimod (wspomagający układ odpornościowy w walce z HPV) ¹⁰ lub podofilox (niszczący tkankę brodawki).¹⁰ Kwas trichlorooctowy to chemiczne leczenie, które wypala brodawki.¹⁰
• Metody fizyczne: Stosowane, gdy leki miejscowe są nieskuteczne lub brodawki są duże:
• Krioterapia (zamrażanie ciekłym azotem): Powoduje zamrożenie i odpadnięcie brodawki.¹⁰
• Elektrokoagulacja (wypalanie prądem elektrycznym): Usuwanie brodawek za pomocą prądu.¹⁰
• Chirurgiczne usunięcie: Wycięcie brodawki.¹⁰
• Chirurgia laserowa: Usuwanie brodawek za pomocą lasera.¹⁰

Należy pamiętać, że brodawki mogą nawracać, ponieważ wirus pozostaje w organizmie.⁷

4.3. Leczenie Zmian Przednowotworowych i Nowotworów

W przypadku wykrycia zmian przednowotworowych na szyjce macicy (dysplazja/CIN), leczenie jest niezbędne, aby zapobiec ich progresji do raka.¹

• Procedury leczenia zmian przednowotworowych szyjki macicy:
• Kriochirurgia: Zamrażanie i niszczenie nieprawidłowych komórek.¹⁰
• Chirurgia laserowa: Usuwanie zmian za pomocą lasera.¹⁰
• LEEP (Loop Electrosurgical Excision Procedure): Wycięcie cienkiej warstwy zmienionej tkanki szyjki macicy za pomocą cienkiej pętli elektrycznej.¹⁰
• Konizacja nożem chirurgicznym (cold knife conization): Chirurgiczne usunięcie stożkowatego fragmentu szyjki macicy zawierającego zmiany.¹⁰

Wykrycie zmian przednowotworowych może być dla pacjenta stresujące. Jednakże, podkreślenie, że te zmiany są leczalne i że ich usunięcie zapobiega rozwojowi raka ¹, jest niezwykle wzmacniającym przesłaniem. Skuteczne leczenie stanów przedrakowych szyjki macicy może zapobiec zachorowaniu na raka tego narządu.⁵ Wczesne wykrycie i leczenie nowotworów związanych z HPV jest kluczowe dla pomyślnego rokowania.⁵

5. Profilaktyka HPV: Klucz do Ochrony Zdrowia

5.1. Szczepienia Przeciw HPV: Najskuteczniejsza Ochrona

Szczepienia są najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakażeniom HPV i chorobom, które mogą wywołać, w tym nowotworom i brodawkom płciowym.¹ Szczepionki są najbardziej skuteczne, gdy są podane przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, czyli przed potencjalnym narażeniem na wirusa.⁵

• Skuteczność szczepionek: Badania wykazały znaczący spadek częstości zakażeń HPV (o 81% wśród młodych kobiet) oraz przypadków stanów przedrakowych szyjki macicy (o 40% u zaszczepionych kobiet).³ Szczepionki chronią przed niemal 100% przypadków raka szyjki macicy, jeśli zostaną podane przed pierwszym kontaktem seksualnym.¹³
• Dostępne szczepionki: Na świecie i w Polsce dostępne są różne typy szczepionek HPV:
  Tabela 1: Dostępne Szczepionki Przeciw HPV w Polsce

Źródła: 6, 12, 14, 23

• Zalecane grupy wiekowe:
• Optymalny wiek: Rutynowe szczepienie jest zalecane dla dziewcząt i chłopców w wieku 9-14 lat, najlepiej w wieku 11-12 lat, przed rozpoczęciem aktywności seksualnej.¹⁴
• Szczepienia uzupełniające (catch-up): Zalecane dla osób w wieku 13-26 lat, które nie zostały wcześniej zaszczepione.¹⁴
• Dorośli w wieku 27-45 lat: Mogą odnieść korzyści ze szczepienia po konsultacji z lekarzem, jeśli nie byli wcześniej zaszczepieni.³

Szczepienie jest zalecane dla obu płci, ponieważ mężczyźni również chorują na nowotwory związane z HPV, a zaszczepieni mężczyźni pomagają przerwać łańcuch zakażenia, zmniejszając liczbę przypadków raka szyjki macicy u kobiet.¹⁴ Wprowadzenie darmowego programu szczepień w Polsce dla obu płci ¹⁵ oraz podkreślenie, że szczepienie mężczyzn „przerywa łańcuch zakażenia” i zmniejsza liczbę przypadków raka szyjki macicy u kobiet ¹⁵, wykracza poza indywidualne korzyści. To wskazuje, że szczepienie HPV jest uznawane za kluczową strategię zdrowia publicznego, dążącą do osiągnięcia odporności populacyjnej i znacznego zmniejszenia obciążenia chorobami związanymi z HPV w całym społeczeństwie. Może to być silnym argumentem dla rodziców, którzy rozważają szczepienie swoich dzieci.

Ważna uwaga: Szczepienie przeciw HPV nie zastępuje regularnych badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy. Zaszczepione kobiety powinny nadal poddawać się badaniom cytologicznym i testom HPV zgodnie z zaleceniami.¹¹ To kluczowy punkt, który należy wyraźnie podkreślić. Pacjenci mogą błędnie założyć, że po zaszczepieniu nie potrzebują już cytologii. Wyjaśnienie, że szczepionki nie chronią przed wszystkimi typami HPV ani istniejącymi zakażeniami, a także, że rak może rozwijać się przez dziesięciolecia, jest niezbędne dla zapewnienia kompleksowej i ciągłej ochrony zdrowia.

5.2. Program Szczepień Przeciw HPV w Polsce

W Polsce szczepienia przeciw HPV są zalecane, ale nie są obowiązkowe.⁴

Od 1 września 2024 r. szczepienia w ramach powszechnego programu szczepień przeciw HPV są dostępne bezpłatnie dla dziewcząt i chłopców po ukończeniu 9. roku życia do ukończenia 14. roku życia.¹⁵ Program przewiduje podanie szczepionek w schemacie dwudawkowym, z odstępem między dawkami od 6 do 12 miesięcy.¹⁵ Dostępne są obie szczepionki: 2-walentna Cervarix i 9-walentna Gardasil 9.¹⁵

Tabela 2: Zalecane Schematy Szczepień Przeciw HPV w Zależności od Wieku (Polska i WHO)

*Źródła: *¹⁵

Jak zapisać dziecko na szczepienie: Wizytę można umówić w przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ), przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP) lub przez aplikację mojeIKP.¹⁶

W Polsce wciąż istnieją bariery w realizacji programu szczepień, takie jak brak wystarczającej wiedzy o HPV i szczepionkach, obawy przed „złym nastawieniem” środowisk antyszczepionkowych, brak wsparcia i rozmów z rodzicami na temat seksualności, a także kwestie logistyczne i cenowe dla grup nieobjętych programem.⁴ Ważne jest, aby rodzice podejmowali świadome decyzje, dając dzieciom szansę na uniknięcie poważnych chorób.⁴ Aktywne i empatyczne odniesienie się do tych obaw, poprzez podkreślanie bezpieczeństwa i skuteczności szczepionek oraz zachęcanie do otwartej rozmowy z lekarzem, może zwiększyć zaufanie pacjenta i skuteczność edukacyjną artykułu.

5.3. Inne Metody Profilaktyki

Oprócz szczepień, istnieją inne metody zmniejszające ryzyko zakażenia HPV:

• Bezpieczne praktyki seksualne: Konsekwentne i prawidłowe używanie prezerwatyw może zmniejszyć ryzyko przeniesienia HPV, choć nie zapewnia pełnej ochrony.¹ Ograniczenie liczby partnerów seksualnych lub pozostawanie w wzajemnie monogamicznym związku również zmniejsza ryzyko.⁷
• Regularne badania przesiewowe: Dla kobiet, regularne wykonywanie cytologii i testów HPV jest kluczowe dla wczesnego wykrycia i leczenia zmian przednowotworowych.⁷
• Higiena osobista: Zachowanie ogólnej higieny osobistej może również wspierać zdrowie intymne.¹⁷
• Unikanie seksu w przypadku brodawek: Jeśli pacjent lub jego partner mają brodawki płciowe, zaleca się zaprzestanie aktywności seksualnej do czasu ich ustąpienia.⁷

Podsumowanie i Zalecenia

Wirus HPV jest niezwykle powszechny, ale większość zakażeń jest przejściowa i ustępuje samoistnie. Niemniej jednak, typy HPV wysokiego ryzyka mogą prowadzić do poważnych nowotworów, takich jak rak szyjki macicy, odbytu, gardła i innych, często bezobjawowo przez wiele lat.

Szczepienia przeciw HPV są najskuteczniejszą metodą zapobiegania zakażeniu i związanym z nim chorobom, zalecaną dla dziewcząt i chłopców. Regularne badania przesiewowe (cytologia, testy HPV) są kluczowe dla wczesnego wykrycia i leczenia zmian przednowotworowych u kobiet, zapobiegając rozwojowi raka. Należy pamiętać, że nie ma lekarstwa na samego wirusa HPV, ale objawy i zmiany przednowotworowe mogą być skutecznie leczone.

Wiedza i proaktywne działania to najlepsza obrona przed HPV i związanymi z nim chorobami. Pacjenci mogą wzmocnić swoje poczucie kontroli nad własnym zdrowiem, podejmując następujące kroki:

• Rozmowa z lekarzem: Wskazane jest skonsultowanie się ze swoim lekarzem w sprawie szczepień przeciw HPV dla siebie lub swoich dzieci, zwłaszcza jeśli pacjent należy do zalecanych grup wiekowych.
• Pamięć o badaniach przesiewowych: Kobiety powinny regularnie wykonywać cytologię i testy HPV zgodnie z zaleceniami lekarza, nawet jeśli są zaszczepione.
• Świadomość objawów: Należy zwracać uwagę na wszelkie niepokojące zmiany, takie jak brodawki czy nietypowe krwawienia, i zgłaszać je lekarzowi.
• Praktykowanie bezpiecznego seksu: Używanie prezerwatyw i ograniczenie liczby partnerów seksualnych zmniejsza ryzyko zakażenia.

Laboratorium medyczne jest partnerem w tej ochronie, oferując rzetelne badania diagnostyczne.