Regularne badania profilaktyczne pozwalają wcześnie wykryć zmiany chorobowe, zanim pojawią się objawy. Onkopakiet 6 pierwiastków to specjalistyczny zestaw badań krwi, który ocenia poziom sześciu mikroelementów mogących wpływać na ryzyko rozwoju nowotworów. W ramach pakietu oznaczane są stężenia: selenu (Se), cynku (Zn), miedzi (Cu), arsenu (As), kadmu (Cd) i ołowiu (Pb). Badanie jest przeznaczone dla osób dorosłych w celu oceny ryzyka zachorowania na niektóre nowotwory złośliwe (m.in. piersi, jajnika, prostaty) oraz wsparcia działań profilaktycznych. Wyniki dostarczają cennych informacji, które mogą pomóc w podjęciu kroków zmniejszających to ryzyko.
Znaczenie pierwiastków w profilaktyce nowotworów
Selen, cynk i miedź to mikroelementy niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu - wspierają układ odpornościowy, procesy antyoksydacyjne i regulację podziałów komórkowych. Selen jest składnikiem enzymów chroniących komórki przed uszkodzeniem przez wolne rodniki (stres oksydacyjny), dzięki czemu odgrywa rolę ochronną przed nowotworami1. Cynk uczestniczy w naprawie DNA i regulacji wzrostu komórek; jego prawidłowy poziom pomaga zapobiegać niekontrolowanym podziałom komórkowym2. Miedź również jest potrzebna w niewielkich ilościach, m.in. do pracy enzymów i układu odpornościowego, jednak jej nadmiar bywa obserwowany u osób z chorobami nowotworowymi. Zachowanie równowagi tych mikroelementów jest kluczowe - zarówno niedobór, jak i nadmiar mogą mieć negatywne skutki zdrowotne3.
Arsen, kadm i ołów to pierwiastki toksyczne (tzw. metale ciężkie), które nie są potrzebne organizmowi, a ich obecność może podnosić ryzyko rozwoju nowotworów. Arsen został sklasyfikowany jako czynnik rakotwórczy (I grupa IARC) i wieloletnie narażenie na jego nawet niewielkie dawki wiąże się z większą zachorowalnością m.in. na nowotwory skóry, płuc i pęcherza moczowego4. Kadm (obecny np. w dymie tytoniowym i zanieczyszczeniach przemysłowych) również jest uznanym karcinogenem - badania łączą przewlekłą ekspozycję na kadm ze wzrostem ryzyka raka płuca, nerek, a także z nowotworami prostaty5. Ołów natomiast zaliczany jest do prawdopodobnych czynników rakotwórczych (grupa 2A IARC) - długotrwałe narażenie na ołów (np. przez zanieczyszczone powietrze, wodę czy starą farbę) może zwiększać ryzyko m.in. nowotworów płuc, żołądka i nerek6. Choć źródła ekspozycji na te metale ciężkie różnią się, łączy je zdolność do kumulowania się w organizmie i powodowania uszkodzeń DNA oraz zaburzeń procesów komórkowych, co sprzyja procesom nowotworzenia.
Dlaczego warto wykonać Onkopakiet 6 pierwiastków?
Badanie poziomu wymienionych pierwiastków pozwala zidentyfikować ewentualne nieprawidłowości, które mogą przekładać się na zwiększone ryzyko zachorowania na raka. Mikroelementy te wpływają bezpośrednio lub pośrednio na procesy biologiczne związane z rozwojem nowotworów - m.in. na intensywność stresu oksydacyjnego w komórkach oraz gospodarkę hormonalną organizmu. Znajomość swojego poziomu selenu, cynku, miedzi, arsenu, kadmu i ołowiu we krwi może pomóc w skuteczniejszej profilaktyce i wczesnym wykrywaniu nowotworów. Na przykład, jeśli u pacjenta stwierdzony zostanie niedobór pierwiastka o działaniu ochronnym (jak selen czy cynk), można podjąć działania zaradcze - wprowadzić odpowiednią dietę lub suplementację po konsultacji z lekarzem. Z kolei wykrycie podwyższonego stężenia toksycznego metalu ciężkiego (jak arsen, kadm, ołów) stanowi sygnał do ograniczenia ekspozycji (np. poprzez zmianę nawyków żywieniowych, unikanie dymu tytoniowego czy innych źródeł zanieczyszczeń).
Co ważne, coraz więcej badań wskazuje, że utrzymanie optymalnych poziomów tych pierwiastków może realnie przełożyć się na mniejsze ryzyko zachorowania. Polscy naukowcy wykazali silne korelacje między stężeniami selenu, cynku i arsenu we krwi a częstością występowania nowotworów - zarówno zbyt niskie, jak i nadmierne wartości wiązały się ze wzrostem ryzyka choroby. Przykładowo, w jednym z badań stwierdzono, że osoby z nieprawidłowo niskim lub zbyt wysokim poziomem cynku i miedzi we krwi miały istotnie wyższe ryzyko rozwoju nowotworu w porównaniu do osób z wartościami w optymalnym przedziale7. Tzw. krzywa U zależności jest tu wyraźna - zarówno deficyt, jak i nadmiar mikroelementów może sprzyjać nowotworom73. Dlatego pomiar ich stężenia stanowi wartościowy marker stanu zdrowia: pomaga wychwycić potencjalne odchylenia od normy, zanim przekształcą się one w poważniejszy problem8.
Dla kogo przeznaczony jest ten pakiet?
Onkopakiet 6 pierwiastków warto rozważyć w ramach profilaktyki nowotworowej, zwłaszcza jeśli:
- W Twojej rodzinie występowały przypadki chorób nowotworowych (szczególnie piersi, jajnika, prostaty lub innych nowotworów hormono-zależnych). Ocena poziomu pierwiastków może dostarczyć dodatkowych informacji o czynnikach ryzyka, na które masz wpływ.
- Masz kontakt z czynnikami środowiskowymi zwiększającymi narażenie na metale ciężkie - np. palisz papierosy (dym tytoniowy jest źródłem kadmu), pracujesz w środowisku przemysłowym z ekspozycją na ołów lub arsen, mieszkasz w rejonie o podwyższanym zanieczyszczeniu powietrza. Badanie pokaże, czy w Twoim organizmie nagromadziły się te szkodliwe pierwiastki.
- Rozważasz suplementację selenu, cynku lub miedzi na własną rękę. Zanim zaczniesz przyjmować preparaty z mikroelementami, warto sprawdzić ich aktualny poziom we krwi - zarówno nadmiar, jak i niedobór może być niekorzystny, dlatego suplementację należy dobrać do indywidualnych potrzeb organizmu.
- Chcesz aktywnie zadbać o swoje zdrowie i świadomie kontrolować czynniki, które mogą wpływać na ryzyko nowotworu. Onkopakiet dostarcza konkretnych danych, na podstawie których lekarz lub dietetyk może zalecić zmiany w diecie, stylu życia bądź dalszą diagnostykę.
Pakiet jest przeznaczony dla osób dorosłych. U dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia optymalne zakresy stężeń tych pierwiastków nie zostały jeszcze jednoznacznie ustalone w populacji polskiej, stąd badanie profilaktyczne u młodszych pacjentów zazwyczaj nie jest rutynowo zalecane (chyba że lekarz zadecyduje inaczej w indywidualnych przypadkach).
Jak przebiega badanie?
Onkopakiet 6 pierwiastków wymaga pobrania niewielkiej próbki krwi żylnej - podobnie jak przy standardowej morfologii. Sam proces pobrania krwi trwa tylko chwilę i polega na wkłuciu się cienką igłą do żyły (najczęściej w zgięciu łokciowym) i napełnieniu jednej probówki krwią. Próbka krwi jest następnie analizowana w nowoczesnym laboratorium za pomocą czułej techniki spektrometrii mas z plazmą indukcyjnie sprzężoną (ICP-MS). Ta zaawansowana metoda pozwala dokładnie zmierzyć nawet śladowe ilości pierwiastków we krwi, dzięki czemu wyniki są precyzyjne i wiarygodne. Nie musisz obawiać się o bezpieczeństwo - analiza odbywa się na sprzęcie spełniającym wysokie standardy jakości, a cały proces jest nadzorowany przez wykwalifikowany personel diagnostyczny.
Jak przygotować się do badania?
Aby wynik badania był miarodajny, ważne jest odpowiednie przygotowanie się do pobrania krwi:
- Na czczo: w dniu badania zgłoś się do punktu pobrań na czczo (po około 12-14 godzinach od ostatniego posiłku). Najlepiej, aby ostatni lekki posiłek zjeść poprzedniego dnia około godziny 18:00. Rano przed badaniem można wypić niewielką ilość wody. Jeśli przyjmujesz stale jakieś leki, zażyj je zgodnie z zaleceniami lekarza (chyba że lekarz zalecił inaczej co do dnia badania).
- Unikanie ryb, owoców morza i ryżu przez 3 dni: na 72 godziny przed pobraniem krwi zrezygnuj z jedzenia ryb, owoców morza, ryżu oraz produktów zawierających ryby, ryż lub oleje rybne. Te pokarmy mogą być źródłem arsenu lub innych pierwiastków (np. ryby i owoce morza mogą zawierać arsen i rtęć, ryż kumuluje arsen z gleby). Ograniczenie ich spożycia tuż przed badaniem zapobiega przejściowemu podwyższeniu poziomu tych pierwiastków we krwi, które mogłoby zafałszować wyniki.
- Ograniczenie alkoholu i używek: na kilka dni przed badaniem warto powstrzymać się od spożywania alkoholu, a w dniu poprzedzającym badanie unikać intensywnego wysiłku fizycznego. Pozwoli to ustabilizować metabolizm i zapewnić bardziej wiarygodny pomiar mikroelementów.
- Inne wskazówki: jeśli masz zaplanowane inne badania diagnostyczne (np. z kontrastem zawierającym jod) albo przyjmujesz suplementy mineralne, poinformuj o tym personel medyczny. Zwykle badanie pierwiastków wykonuje się przed podaniem kontrastu lub po pewnym odstępie czasu, a suplementację niektórymi preparatami (zwłaszcza zawierającymi cynk, selen, miedź) warto przerwać na kilka dni przed pobraniem krwi - zapytaj lekarza, czy dotyczy to Twoich suplementów.
Przestrzeganie powyższych zaleceń zapewni, że uzyskane wyniki odzwierciedlą rzeczywisty, wyjściowy poziom pierwiastków w Twoim organizmie, na który masz wpływ długoterminowo (dietą, stylem życia), a nie chwilowe wahania spowodowane ostatnim posiłkiem czy innymi czynnikami.
Po pobraniu, próbka Twojej krwi zostanie odpowiednio opisana i przekazana do laboratorium. Czas oczekiwania na wynik Onkopakietu wynosi zwykle do 20-30 dni roboczych - wynika to z zaawansowanej analizy laboratoryjnej, wymagającej precyzji i czasu. O gotowych wynikach zostaniesz poinformowany zgodnie z procedurą laboratorium (np. poprzez system online lub telefonicznie).
Interpretacja wyników i dalsze postępowanie
Wynik badania Onkopakiet 6 pierwiastków prezentuje stężenia każdego z sześciu oznaczanych pierwiastków w Twojej krwi, najczęściej wyrażone w µg/L (mikrogramach na litr pełnej krwi). Obok swoich wartości znajdziesz również zakres referencyjny (normy) ustalone dla zdrowej populacji. Zakresy prawidłowe dla selenu, cynku, miedzi, arsenu, kadmu i ołowiu zostały opracowane na podstawie badań naukowych - m.in. długoterminowych obserwacji tysięcy zdrowych Polaków, prowadzonych przez specjalistów z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego (spółka Read-Gene S.A.) oraz w oparciu o aktualne dane literaturowe. Dzięki temu otrzymujesz rzetelny punkt odniesienia, do którego można porównać Twój wynik.
Co oznacza wynik w normie? Jeśli stężenie danego pierwiastka mieści się w przedziale referencyjnym, jest to sygnał, że poziom tego składnika w Twoim organizmie jest optymalny. Taki rezultat należy traktować jako pozytywną informację - utrzymuj dotychczasowy styl życia i nawyki (np. zrównoważoną dietę), które sprzyjają zachowaniu prawidłowego poziomu mikroelementów. Pamiętaj jednak, że pojedynczy wynik odzwierciedla stan na chwilę badania. Warto dbać o zdrowy tryb życia na co dzień, aby wartości pozostawały w normie również w przyszłości.
Co oznacza wynik poniżej normy? Wynik niższy od prawidłowego zakresu wskazuje na niedobór danego pierwiastka w Twojej krwi. Przykładowo, zbyt niski poziom selenu mógłby oznaczać, że Twoja dieta jest uboga w ten mikroelement (np. unikasz produktów bogatych w selen, takich jak orzechy brazylijskie, ryby, pełnoziarniste zboża), co potencjalnie osłabia mechanizmy antyoksydacyjne organizmu1. Niedobór cynku może z kolei upośledzać funkcje odpornościowe i mechanizmy naprawy DNA2. W przypadku stwierdzenia niedoboru warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem - specjalista doradzi, jak uzupełnić braki (np. poprzez zmianę diety, włączenie odpowiednich produktów lub suplementację). Nie należy jednak samodzielnie rozpoczynać suplementacji na własną rękę w dużych dawkach - najpierw omów wyniki ze specjalistą, ponieważ niekontrolowana nadmierna podaż cynku, selenu czy miedzi również może być szkodliwa.
Co oznacza wynik powyżej normy? Wynik przekraczający zakres referencyjny świadczy o podwyższonym stężeniu pierwiastka. Taka sytuacja może mieć różne przyczyny w zależności od pierwiastka: np. bardzo wysoki poziom selenu może być skutkiem nadmiernej suplementacji lub nietypowej diety (bogatej w orzechy brazylijskie czy podroby), a podwyższony poziom miedzi może wiązać się z przewlekłym stanem zapalnym bądź chorobą metaboliczną. Wysokie stężenia metali ciężkich (arsenu, kadmu, ołowiu) zazwyczaj wskazują na narażenie środowiskowe - np. jedzenie skażonej żywności, palenie tytoniu (kadm) czy przebywanie w zanieczyszczonym środowisku (ołów, arsen). Traktuj wynik powyżej normy jako sygnał ostrzegawczy. Koniecznie skonsultuj się z lekarzem, który pomoże ustalić źródło nadmiernej ekspozycji i zaleci kroki zmierzające do obniżenia poziomu toksycznego pierwiastka. Mogą to być zmiany w diecie (np. dieta ubogoarsenowa przy zbyt wysokim arsenie4), unikanie określonych produktów lub sytuacji (rzucenie palenia, stosowanie filtrów wody, itp.), a w skrajnych przypadkach - skierowanie na dalsze badania i leczenie. Pamiętaj, że obniżenie stężenia metali ciężkich w organizmie to proces stopniowy - kluczowe jest wyeliminowanie źródła narażenia i wspomaganie naturalnych procesów detoksykacji (zdrowa dieta, nawodnienie, unikanie dodatkowych toksyn).
Holistyczne podejście: Wynik Onkopakietu należy zawsze interpretować całościowo, biorąc pod uwagę każdy z sześciu pierwiastków, a także indywidualną sytuację zdrowotną pacjenta. Czasem istotne są wzajemne proporcje pierwiastków - np. wskaźnik stosunku miedzi do cynku we krwi bywa analizowany jako dodatkowy marker (wysoki stosunek Cu/Zn bywa obserwowany u osób z aktywnym procesem nowotworowym lub stanem zapalnym)27. Dlatego dobrze jest omówić rezultaty z lekarzem, który oceni, czy wymagane są jakieś interwencje lub dalsze kroki. Lekarz może zalecić powtórzenie badania po pewnym czasie (np. po wprowadzeniu zmian dietetycznych) albo poszerzenie diagnostyki (jeśli wyniki sugerują taką potrzebę).
Zadbaj o profilaktykę już dziś
Onkopakiet 6 pierwiastków to inwestycja w Twoje zdrowie i świadomą profilaktykę nowotworową. Dzięki temu badaniu możesz dowiedzieć się, czy w Twoim organizmie występują niedobory ważnych mikroelementów lub przeciwnie - nagromadzenie toksycznych metali ciężkich - które z czasem mogą wpływać na procesy nowotworowe. Uzyskaną wiedzę wykorzystasz, aby razem ze specjalistami podjąć odpowiednie działania: zbilansować dietę, rozważyć bezpieczną suplementację albo wyeliminować szkodliwe ekspozycje. Pamiętaj, że wczesne wykrycie odchyleń daje szansę na korektę zanim przerodzą się one w poważniejszy problem zdrowotny.
Zapraszamy do naszego laboratorium - zadbanie o prawidłowy poziom selenu, cynku, miedzi oraz minimalizowanie ekspozycji na arsen, kadm i ołów to krok w stronę zmniejszenia ryzyka nowotworu. Wyniki Onkopakietu skonsultujesz z naszym lekarzem lub otrzymasz czytelną interpretację. Nie zwlekaj - wykonaj profilaktyczne badanie i zyskaj spokój oraz cenne informacje o swoim zdrowiu. Profilaktyka ma znaczenie - dzięki niej możesz mieć realny wpływ na swoją przyszłość zdrowotną!
Footnotes
- Rayman, M. P. (2012). Selenium and human health. The Lancet, 379(9822), 1256-1268. DOI: 10.1016/S0140-6736(11)61452-9 (Selen jest istotnym mikroelementem antyoksydacyjnym; jego niedobór osłabia obronę przed nowotworami, a optymalna podaż może działać ochronnie). ↩ ↩2
- Prasad, A. S. (2014). Zinc is an antioxidant and anti-inflammatory agent: its role in human health. Frontiers in Nutrition, 1, 14. DOI: 10.3389/fnut.2014.00014 (Cynk wspiera układ odpornościowy, naprawę DNA i kontrolę wzrostu komórek, przez co jego prawidłowy poziom pomaga zapobiegać procesom nowotworowym). ↩ ↩2 ↩3
- Arayici, M. E., Basbinar, Y., & Ellidokuz, H. (2023). High and low selenium exposure and cancer risk: A meta-meta-analysis. Biology and Life Sciences Forum, 29(1), 6. DOI: 10.3390/IECN2023-15798 (Zarówno niedobór, jak i nadmiar selenu wiążą się ze zmianą ryzyka nowotworów - konieczne jest utrzymanie poziomu w optymalnym zakresie). ↩ ↩2
- Speer, R. M., Zhou, X., Volk, L. B., Liu, K. J., & Hudson, L. G. (2023). Arsenic and cancer: Evidence and mechanisms. Advances in Pharmacology, 96, 151-202. DOI: 10.1016/bs.apha.2022.08.001 (Arsen jako potężny czynnik rakotwórczy klasy I - przewlekła ekspozycja powoduje nowotwory skóry, płuc, wątroby i pęcherza oraz uszkadza DNA poprzez nasilenie stresu oksydacyjnego). ↩ ↩2
- Firmani, G., Chiavarini, M., Dolcini, J., et al. (2024). The association between cadmium exposure and prostate cancer: An updated systematic review and meta-analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 21(11), 1532. DOI: 10.3390/ijerph21111532 (Kadm jest sklasyfikowany przez IARC jako czynnik rakotwórczy grupy 1 i powiązany z nowotworami płuca, nerki, pęcherza oraz prostaty). ↩
- Vagnoni, G., Bortolotti, E., Checchi, S., et al. (2024). Lead (Pb) in biological samples in association with cancer risk and mortality: A systematic literature review. Cancer Epidemiology, 92, 102630. DOI: 10.1016/j.canep.2024.102630 (Ołów to toksyczny metal ciężki uznany przez IARC za prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi - długotrwałe narażenie na Pb wiąże się m.in. ze zwiększonym ryzykiem nowotworów płuc i żołądka). ↩
- Chen, F., Wang, J., Chen, J., et al. (2019). Serum copper and zinc levels and the risk of oral cancer: A new insight based on large-scale case-control study. Oral Diseases, 25(1), 80-86. DOI: 10.1111/odi.12957 (Badanie na dużej grupie wykazało U-kształtną zależność: zarówno zbyt niskie, jak i nadmiernie wysokie stężenia cynku lub miedzi we krwi istotnie zwiększały ryzyko raka jamy ustnej w porównaniu z poziomami optymalnymi). ↩ ↩2 ↩3
- Białkowska, K., Jakubowska, A., Muszyńska, M., et al. (2021). Blood arsenic levels as a marker of breast cancer risk among BRCA1 carriers. Cancers, 13(13), 3345. DOI: 10.3390/cancers13133345 (Prospektywne badania polskich naukowców sugerują, że podwyższony poziom arsenu we krwi może być użytecznym markerem zwiększonego ryzyka nowotworu - utrzymywanie stężenia As w niskim, optymalnym zakresie wiązało się z niższą zapadalnością na raka piersi u badanych kobiet). ↩